TEMD Etik Kurul İşleyiş Yönergesi

TÜRKİYE ENDOKRİNOLOJİ VE METABOLİZMA DERNEĞİ ETİK KURUL İŞLEYİŞ YÖNERGESİ

Kapsam ve Amaç

Bu yönerge, Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği (TEMD) üyeleri ile ilgili uygulama, bilimsel araştırma, eğitim ve hizmet alanlarında uymakla yükümlü oldukları etik ilke ve kuralları kapsamaktadır.

TEMD evrensel etik ilkeleri benimser. Bu yönerge ile TEMD’in etik ilkelerinin duyurulması ve Etik Kurul tarafından yapılacak değerlendirmelerde alınacak kararlara rehberlik edilmesi amaçlanmıştır.

Etik Kurul’un Çalışma İlkeleri

Etik Kurul 5 asil ve 5 yedek üyeden oluşur ve TEMD Genel Kurulu tarafından seçilir. Etik Kurul’a seçilen asil üyeler, TEMD Genel Kurulu tamamlanıp seçim sonuçlarının açıklanmasını izleyen 2 (iki) hafta içinde toplanır. Bu toplantıda Etik Kurul, kendisine bir Başkan ve bir Genel Sekreter seçer. Etik Kurul Başkanı’nın katılamadığı toplantılarda, Etik Kurul’a Genel Sekreter, onun da bulunamadığı toplantılarda, Başkan’ın vekalet vereceği üye toplantıya Başkanlık eder. Bir önceki dönemden kalan dosya ve işlerin olup olmadığı gözden geçirilir. Seçilenler arasında bir önceki Etik Kurul’dan herhangi bir üyenin olmaması halinde, devam eden dosyalar hakkında bilgi almak için bir önceki Etik Kurul Başkanı toplantıya davet edilebilir. Etik Kurul’un yapacağı toplantıların tarihi, gündeme göre Başkan tarafından belirlenir. Disiplin suçu ve/veya disiplin cezasına ilişkin konularda alınacak kararların tüm üyelerin katıldığı toplantılarda alınması benimsenmiştir.

Etik Kurul, çalışmalarını derneğin sağlayacağı bir link aracılığı ile çevrimiçi olarak yapabilir. Üyelikten ihraç gibi önemli kararlar için tercihen TEMD merkez binası içinde veya TEMD Yönetim Kurulu'nun tahsis edeceği bir yerde yüz yüze toplantı yapılması uygundur. Etik Kurul yazışmalarını Etik Kurul Genel Sekreteri yürütür. Etik Kurul, yüz yüze toplantı, savunma alınması, diğer kişi ve kurumlardan bilgi-belge istenmesi gibi durumlarda sekretarya görevi için gerekirse, TEMD Yönetim Kurulu'ndan destek isteyebilir. Soruşturma dosyalarının TEMD merkez binasında saklanması ve gizliliği TEMD Yönetim Kurulu’nun sorumluluğundadır. Etik Kurul ile ilgili giderler TEMD tarafından karşılanır.

Etik Kurul, ancak, Dernek Yönetim Kurulu tarafından kendisine yönlendirilen olay ve konular hakkındaki dosyaları inceleyip karar vermek yetkisine sahiptir. Bu süreçte gizlilik esasına dayanarak hareket eder.

Etik Kurul karar yeter sayısı olan en az 3 (üç) üyenin hazır bulunması ile toplanır. Bu durumda kararın oybirliği ile verilmesi gerekir.  5 (beş) üyenin bulunduğu toplantılarda salt çoğunluk olan en az 3 (üç) üyenin oyu gereklidir. 4 (dört) üyenin katıldığı toplantılarda eşitlik durumunda Etik Kurul Başkanı’nın veya toplantıya Başkanlık eden üyenin oyu üstünlük sağlar. Alınan kararlar Genel Sekreter tarafından Karar Defteri’ne yazılır ve toplantıya katılan tüm üyeler tarafından imzalanır ve Dernek Yönetim Kurulu’na iletilir. Alınan karara katılmayan veya itirazı olan üyeler görüşlerini Etik Kurul Karar Defteri’ne şerh koyarak belirtebilir.

Etik Kurul’un çalışmalarına üst üste 2 (iki) kez ve mazeretsiz katılmayan veya 6 (altı) aydan fazla katılamayacak (sağlık nedenli, mazeret ya da diğer görev veya yükümlülükleri nedeniyle) üyenin üyeliği düşer ve yerine en çok oyu alan yedek üyeden başlamak üzere atama yapılır. Kurul’daki üye sayısı üç (3)’den az olamaz, olması halinde Olağanüstü Genel Kurul yapılarak yeni bir seçim yapılır.

Disiplin Suçları ve Cezaları

1. Uyarma Cezası

Uyarma (yazılı ihtar) cezası; üyenin mesleğini uygularken ve/veya meslektaşları ile olan ilişkilerinde, verilen görevlerde, diğer Dernek üyeleri, üçüncü kişiler ve Dernek birimleriyle daha özenli tutum ve davranışlar içinde olması gerektiğinin yazı ile bildirilmesidir. Uyarma cezası verilmesini gerektiren haller aşağıda gösterilmiştir:

a) Seçildiği Dernek organlarında yasa, tüzük ve yönetmeliklerin kendisine yüklediği görevleri yapmamak.

b) Meslektaşlarına, diğer sağlık meslek mensuplarına ve Dernek çalışanlarına karşı, terbiye ve nezaket dışı, küçük düşürücü davranışlarda bulunmak ve/veya kötülemek.

c) Derneğin ilkelerine uygun düşmeyen tavır ve hareketlerde bulunmak.

d) Dernek Yönetim Kurulu veya ilgili organları tarafından sadece Dernek içinde ilgili kişilerle paylaşılması gerektiği bildirilen bilgi ve belgeleri yetkisiz kişilere göstermek, vermek veya üçüncü şahıslarla paylaşmak.

2. Kınama Cezası

Kınama cezası; üyeye, yaptığı olumsuz eylem ve davranışları nedeniyle kusurlu bulunarak kınandığının yazılı olarak bildirilmesidir. Kınama cezasını gerektiren haller şunlardır:

a) Dernek çalışmalarının yürütülmesini açıkça engellemek.

b) Üretilen eserler ve malzemeler aracılığı ile üyenin kendisinin ya da diğer kişilerin bireysel veya kurumsal reklamı ile ilgili olarak Türk Tabipleri Birliği (TTB) tarafından tanımlanmış tanıtım kurallarına aykırı davranmak.

c) Dernek üyelerinin onur ve itibarlarını sarsacak, el ilanları, tabelalar, basın, sosyal medya ve benzeri yollarla, haksız ve tıp dışı rekabete yol açacak duyurular yapmak veya meslektaşlarını kötülemek.

d) Dernek toplantılarında ve etkinliklerinde toplantı veya etkinliğin doğal akışını bozucu, engelleyici davranışlarda bulunmak.

e) Bilimsel araştırmalar ve eğitime yönelik şeffaf kurumsal ilişkiler dışında, endüstri kuruluşları ile derneğin kabul ettiği etik kurallar dışında çıkar ilişkileri kurmak.

f) TEMD’in düzenlediği sınavlarda kopya çekmek.

g) TEMD ve ilgili organları (Bilimsel Çalışma Grupları vb.) tarafından üretilen eser ve/veya belgeleri ortadan kaldırmak veya tahrifat yapmak ve/veya bu belgeleri kaynak göstermeden kullanmak veya izin almadan yeniden basmak.

h) Daha önce uyarı cezası almasına rağmen, aynı cezayı gerektirecek yeni bir eylem ve davranışta bulunmak ya da uyarı cezası başlığı altında sıralanan ve ceza aldığı eylem/eylemleri tekrarlamak.

3. 1 (Bir) Yıl Süreyle Sunum ve Bilimsel Destek Kısıtlaması Cezası

Derneğin bizzat düzenlediği veya desteklediği toplantıları ve bilimsel destekleri kapsar. Bu cezayı gerektiren haller şunlardır:

a) Mesleğin uygulanması sırasında ve meslek sebebiyle öğrenilen, hastalara ait sırları yasal zorunluluk dışında açıklamak.

b) Hastalıkların tanı ve tedavisinde bilimselliği henüz kanıtlanmamış ya da bilim dışı yöntemleri, basın, sosyal medya vb. yoluyla önermek ya da bizzat uygulamak

4. 2 (İki) Yıl Süreyle Sunum ve Bilimsel Destek Kısıtlaması Cezası

Derneğin bizzat düzenlediği veya desteklediği toplantıları ve bilimsel destekleri kapsar. Bu cezayı gerektiren haller şunlardır:

a) Meslektaşlarına veya diğer sağlık meslek mensuplarına fiili saldırıda bulunmak.

b) Meslektaşlarına cinsiyet, ırk, milliyet, etnik köken, din ve mezhep, ahlâk ve siyasi düşünce, ekonomik ve sosyal durumuna göre ayrıcalıklı davranmak.

d) TEMD çatısı altında yapılan bilimsel çalışma ve faaliyetlerde; bilimsel araştırma ve yayın etiğine aykırı aşağıdaki eylemlerde bulunmak:

İntihal: Başkalarının özgün fikirlerini, metotlarını, hasta verilerini veya eserlerini kendisinin yazılı izni olmadan almak ve/veya bilimsel yayında atıf yapmadan kısmen veya tamamen kendi eseri gibi göstermek.

Sahtecilik: Bilimsel araştırmalarda gerçekte var olmayan veya tahrif edilmiş verileri kullanmak.

Çarpıtma: Araştırma kayıtları veya elde edilen verileri tahrif etmek, araştırmada kullanılmayan cihaz veya materyalleri kullanılmış gibi göstermek, destek alınan kişi ve kuruluşların çıkarları doğrultusunda araştırma sonuçlarını tahrif etmek veya şekillendirmek.

Haksız yazarlık: Çalışmaya fiilen katılmayan kişileri yazarlar arasına dâhil etmek veya çalışmaya aktif katkısı olan kişileri yazar olarak dahil etmemek, yazar sıralamasını gerekçesiz ve uygun olmayan bir biçimde değiştirmek.

Tekrar yayın: Daha önce yayınlanmış bir eseri önceki ve sonraki telif sahiplerinin bilgi ve onayını almaksızın aynen ya da kısmen değiştirerek yeniden yayınlamak.

Dilimleme: Bir araştırmanın sonuçlarını araştırmanın bütünlüğünü bozacak şekilde veya uygun olmayan biçimde parçalara ayırarak ve birbirine atıf yapmadan çok sayıda yayın yapmak.

e) TEMD çatısı altında yapılan bilimsel çalışma ve faaliyetlerde; araştırmayı destekleyen kurum ve kuruluşları kasten belirtmemek.

f) TEMD çatısı altında yapılan bilimsel çalışma ve faaliyetlerde; insanlar ve hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalarda etik kurallara uymamak, katılımcıları yazılı onam almadan çalışmaya dahil etmek; hasta haklarına ve mahremiyetine saygı göstermemek.

g) TEMD çatısı altında yapılan bilimsel çalışma ve faaliyetlerde; iznini almadan bir araştırmacıyı çalışmadan çıkarmak, eksik veya doğru olmayan kaynak göstermek, gereken biçim ve doğrulukta atıflarda bulunmamak, hakem olarak incelemek üzere görevlendirildiği bir eserde yer alan bilgileri yayınlanmadan önce başkalarıyla paylaşmak, bilimsel araştırma için sağlanan veya ayrılan kaynakları, mekânları, imkânları ve cihazları amaç dışı kullanmak, tamamen dayanaksız, yersiz ve kasıtlı etik ihlal suçlamasında bulunmak ve benzeri suretle bilimsel etik kurallara ve yayın etiğine aykırı davranmak.

5. TEMD Üyeliğinden Çıkartma

İhraç cezası, bir üyenin TEMD üyeliğinden çıkartılması kararıdır. Alınan bu karar, TEMD Yönetim Kurulu tarafından kabul edilmesini takiben Genel Kurul tarafından onaylandığında geçerli sayılır.  Bu amaçla, bu kararın görüşülmesi için, yapılacak ilk Olağan Genel Kurul gündemine bununla ilgili bir madde eklenir.

Ceza kararının açıklanması ile Genel Kurul kararının verilmesi arasında geçecek sürede, hakkında ihraç kararı verilmiş üyenin TEMD ile ilişkileri askıya alınır.

TEMD üyeliğinden çıkarılmış olanlar, ceza kararının verildiği tarihten itibaren 5 (beş) yıl geçtikten sonra yeniden üyelik başvurusunda bulunabilirler. Yeniden üyeliğe alıp almamak Yönetim Kurulu’nun takdirindedir.

Etik Kurul’un Takdir Hakkı

Yukarıda sayılan ve disiplin cezası verilmesini gerektiren eylem ve durumlara nitelik ve ağırlık itibariyle benzer eylemlerde bulunanlara da aynı türden disiplin cezaları verilir. Benzer suçun tekrarında bir üst ceza verilir. Etik Kurul cezaları belirlemede takdir hakkını kullanabilir.

Disiplin cezalarının verilmesinde eylemin veya yarattığı sonucun ağırlığına göre, Etik Kurul üst cezayı önerebilir.

Disiplin Soruşturması ve Soruşturmada Yetki

TEMD Yönetim Kurulu kendisine ulaşan başvuruyu inceler ve gerekli görürse incelenmek üzere Etik Kurul’a iletir.

Yönetim Kurulu, bildirim olmasa bile derneğin onur ve itibarını sarsıcı, derneği zarara uğratıcı her türlü eylem, beyan veya yayında bulunan üyeler hakkında soruşturma açılmasını Etik Kurul’dan isteyebilir.

Soruşturmada Zaman Aşımı

TEMD üyeliğinden çıkartılma cezası verilmesini gerektiren eylem/eylemlerin işlenmesinden itibaren beş (5) yıl, diğer cezaların verilmesini gerektiren eylem/eylemlerin işlenmesinden itibaren iki (2) yıl içinde soruşturma açılmasına dair TEMD Yönetim Kurulu tarafından karar verilmemiş ise, bu suçlarla ilgili herhangi bir disiplin işlemi yapılamaz. Disiplin cezası gerektiren eylem aynı zamanda bir suç oluşturuyor ve yasadaki zaman aşımı süresi bu suç için daha uzun ise bu süre aynen uygulanır. Verilen kararın ilgiliye bildirimi ve varsa cezanın uygulaması, Yönetim Kurulu’nun görevidir.

Genel Kurallar

Soruşturma dosyası taraflar açısından alenidir. Etik Kurul inceleme sürecinde, Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) ve ilgili mevzuat hükümlerine uygun gerekli idari ve teknik tedbirler alınır.

Soruşturmanın Yapılış Biçimi

Soruşturmayı bizzat Etik Kurul yürütür.

Etik Kurul hakkında soruşturma açılan üyeye suçlamayı açık ve anlaşılır bir biçimde yazılı ve "gizli" ibareli olarak tebliğ ederek, tebliğden itibaren on beş (15) gün içinde yazılı savunma yapmasını ister. Bu süre içinde savunmasını vermeyen üye, savunma hakkından vazgeçmiş sayılır. Gerekli görülen durumlarda suçlanan üyenin sözlü savunması da istenebilir.

Etik Kurul üyenin lehinde ve aleyhindeki bütün kanıtları toplamakla yükümlüdür. Bu nedenle olayla ilgili tüm kişilerin ya da Yönetim Kurulu Üyeleri’nin bilgilerine başvurabilir ve gerektiğinde onlardan veya resmi makamlardan belge isteyebilir, tanıkların sözlü anlatımlarına da başvurabilir, toplantıya davet edebilir. İlgili birimlerle tüm yazışmalarını "gizli" ibareli olarak yapar.

Delillerin toplanması ve ifadelerin tamamlanmasından en geç 30 (otuz) gün sonra Etik Kurul dosyayı görüşmeye başlar ve en geç iki ay içinde soruşturmayı tamamlar. İncelemede olan bir konu yargıya intikal etmiş ise Etik Kurul karar vermek için yargı kararının kesinleşmesini bekler.

Etik Kurul’da görüşülen tüm konularda gizlilik esastır. Etik Kurul’da bir Etik Kurul Üyesi, kendisi ile ilgili dosya görüşülmesi sırasında veya kendisinin taraf olduğu bir eylemin görüşülmesi sırasında Toplantı Salonu’nda ifade vermek dışında bulunamaz ve oy kullanamaz.

Etik Kurul karar önerisini yazılı ve imzalı olarak, varsa muhalefet şerhi yazılmış olarak TEMD Yönetim Kurulu’na bildirir. Öneriler üzerine karar verme, verilen kararı duyurma ve uygulama yetkisi TEMD Yönetim Kurulu’na aittir. TEMD Yönetim Kurulu aldığı karara ilişkin sonucu Etik Kurul’a bildirir.

Etik Kurul Kararlarına İtiraz Etme

Etik Kurul tarafından verilen her türlü karar aleyhine, kararın bildiriminden itibaren on beş (15) gün içinde yazılı olarak taraflarca itiraz edilebilir. İtirazlar TEMD Yönetim Kurulu'na yapılır.

Bu yönerge, TEMD Yönetim Kurulu’nun 07.06.2023 tarihli toplantısında karara bağlanmış ve 08.06.2023 tarihinde yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.